Çerez nedir; çerez, ziyaret edilen sitelerden ziyaretçinin bilgilerinin kayıt altına alındığı ve metin dosyalarında saklandığı durumlar. Çerezler, siteye giriş yapıldığı anda kullanılan tarayıcılar tarafından otomatik olarak işleme alınmaktadır. Genel olarak bu dosyalar oturum bilgileri gibi verileri içerir. Ziyaret edilen site eğer çerez kullanıyorsa, erişim sağlandığı anda cihaza bir veya birden fazla çerez kullanımı talebinde bulunabilir. Çerez olarak kayıt altında tutulan bilgiler farklı bir zamanda aynı siteye erişim sırasında bu bilgiler anında sistem tarafından okunabilmektedir. Genelde çerez kullanımının kullanıcı üzerinde olumlu etkisi, internet kullanım deneyimini iyileştirmesi olabilir. Sitelerin birçoğunda karşımıza çıkan ‘’beni hatırla’’ özelliği çerez kullanımına verilebilecek örneklerden birisidir. Bu özelliğin aktifleştirilmesi ile siteye giriş için gerekli bilgiler kayıt altına alınır ve site tekrar ziyaret edildiğinde, bilgileri yeniden girmenize gerek kalmamaktadır. Bu durum da ziyaretçiye oldukça kolaylık sunmaktadır. Özellikle, sıklıkla kullanılan siteler için her girişte oturum açma zorunluluğu ortadan kalkabilmektedir.
Sitelerde kullanılan çerezler sadece o site tarafından okunabilir. Elbette bunun için gerekli dosyalar üzerinde güvenlik önlemleri oluşturulması koşulu gerekmektedir. Bu çerezlerin saklanacağı süreye kullanan site karar verebilir. Tercih edilen çerez türüne göre bilgilerin saklı tutulacağı süreye ve ne amaçla tutulacağı belirlenebilir.
Siteler çerez kullanıyor ise, kullanıcının ülkesi, daha önce ziyaret gerçekleştirip gerçekleştirilmediği gibi bilgiler, çerezler sayesinde kayıt altına alınmaktadır. Son dönemde çerez kullanımı yapmayan siteye denk gelme olasılığı oldukça düşüktür. Sitelerin büyük çoğunluğu çerez kullanımına özen göstermektedir.
Hangi Bilgilerde Çerez Kullanımı Yapılır?
Çerez kullanılarak toplanan bilgilerin içeriği sitelere göre farklılıklar gösterebilmektedir. Genel olarak sitelerin tutmak istedikleri bilgiler;
- kullanıcı adı ve parolası
- sitede ziyaret ettiği sırada geçirdiği süre
- kullanıcının oluşturduğu alışveriş sepeti
içerik olarak tutulabilecek bilgilere örnek olarak verilebilir. Bu durumlar sitelere göre değişebilmektedir.
Çerez Kullanılarak Tutulan Bilgilere Erişilebilir Mi?
Çerez kullanılarak elde edilen bilgiler, metin dosyası içerisinde tutulmaktadır. Bu sebeple, bu dosyalara ulaşım sağlanması durumunda, dosya içerisinde yer alan bilgilere erişim olanağı olabilmektedir. Burada önemli nokta ise bilgilerin kayıtlı olduğu dosyaların site yönetimi tarafından şifrelenmesi ile ulaşım sınırlandırılabilme imkanının olmasıdır.
Çerez Politikası Nedir?
Çerez nedir sorusunun ardından çerez politikası nedir sorusu gelebilmektedir. Çerez politikası, sitede kullanılan çerezler hakkında bilgilendirmelerin yer aldığı metinlerin ziyaretçilere sunulduğu içeriklerdir. Çerez politikasında yer alması gereken bilgiler şu şekilde olmalıdır;
- Sitede yer alan çerezlerin türleri,
- Neden sitede çerez kullanıldığı, çerezlerin kullanım amaçlarının ne olduğu,
- Ziyaretçinin çerez ayarlarını değiştirebileceği, düzenleyebileceği ya da istediği takdirde sileceği konularında bilgilendirmelere yer verilmelidir.
Çerez politikası oluşturulurken yazım diline dikkatli edilmelidir. Ziyaretçinin anlayabileceği ibareler ile açıklayıcı ve net bilgilendirmelerde bulunulmalıdır.
Çerez Politikası Kullanımı Zorunlu Mudur?
Hukuki anlamda çerez politikasına yönelik yasal zorunluluk bulunmamaktadır. Sitelerin çerez politikasını kullanması, kullanıcısına değerli olduğunu hissettirebilmektedir. Çerez politikası, gizlilik politikası sayfası içerisinde yer almaktadır. Fakat KVKK’nın yaptığı son değişiklik ile site yönetimi kişisel veriler üzerinde veri toplamak istediği takdirde ziyaretçiden izin istemek zorundadır.
Neden Çerez Kullanılır?
Çerez nedir sorunun ardından sorulan en sık soru ise; Çerez kullanımına ihtiyaç duyulmasının başlıca nedenleri neler olduğudur. Neden çerez kullanmaya ihtiyaç vardır? Çerez kullanmanın en önemli nedenleri şu şekilde ;
- Ziyaretçiye daha iyi hizmet sunmak ve site iyileştirmeleri yapabilmek için,
- Kullanılan sitelerin işlevselliğinin artırılması için,
- Ziyaretçiler üzerinden bilgi toplamak için,
- Ziyaretçi davranışlarını tespit etmek ve ziyaretçi potansiyelini belirlemek için,
- Sayfaların görüntülenme sayılarının belirlenmesi ve bu sayede sayfaların yeterliliklerini denetleyebilmek için,
- Reklamlar ve pazarlama stratejilerini geliştirebilmek için,
Site sahibinin ve ziyaretçinin bilgi güvenliğinin sağlanması için kullanılmaktadır
Kullanım Türlerine Göre Çerezler
Sitelerde kullanılan çerezler bazı nitelikleri üzerinden türlere ayrılmaktadır. Bu çerez türleri kısaca şu şekilde olmaktadır;
Oturum Çerezleri: Ziyaret edilen site içerinde iken tutulan siteden çıkıldığı anda silinen çerez türüdür. Bu tür çerezin kullanılmasındaki amaç ziyaret süresi dâhilinde site akışının düzgün olarak işleyişini sağlayabilmektir.
Kalıcı Çerezler: Bu tür çerezlerin kullanım amacı, ziyaret edilen sitenin işlevselliğini artırmaktır. Burada kullanılan çerezler ziyaretçinin tercihlerini kayıt altına alırlar. Kalıcı çerez kullanan siteler ziyaretçiye öneriler ile geri dönütler sağlayabilmektedir. Ziyaret ettiğiniz sitede kalıcı çerez var ise siteye giriş yaptığınız anda daha önce ziyaret edip etmediğiniz kontrol edilir. Daha önce kullandığınız bir site ise kayıt edilen veriler sayesinde site içerisinde öneriler ile yönlendirmeler yapılabilmektedir.
Teknik Çerezler: Bu tür çerezlerin asıl amacı sitenin çalışmasında karşılaşılabilecek hataların önüne geçilmesi hedeflenmektedir.
Otantikasyon Çerezleri: Bu tür çerezlerde, ziyaretçinin girişi için parolaya ihtiyaç duyulduğu anlarda kullanılan türlerdir. Ziyaretçinin bilgilerin kayıt altına alınması ile tekrar parola ve kullanıcı bilgilerinin girilmesi zorunluluğu önlenmektedir.
Flash Çerezleri: Ziyaret edilen sitede, video veya ses dosyalarının olması durumlarında kullanılmaktadır.
Kişileştirme Çerezleri: Ziyaretçinin site içerisinde tercihlerinin yönetilmesi için kullanılmaktadır.
Analitik Çerezler: Bu tür çerezlerin kullanımı genelde siteye gelen ziyaretçilerin sayısı, ziyaret sürelerini, ziyaret ettiği sayfaları, sayfaların kaydırma hareketlerinin tespit edilmesi durumlarda kullanılır. Site sahibine analiz yapabilme imkanı veren verileri toplanmaktadır.
Çerez Kullanımı Engellenebilir Mi?
Çerez kullanımı için ziyaretçiye belirli ayarlar yapabilme imkanı tanınabilmektedir. Çerezler tarayıcı üzerinden kullanım zorunluluğu bulunduğu için kullanılan tarayıcı üzerinden gerekli ayarlamaları yapabilirsiniz. Ziyaretçi, çerez kullanımını engelleyebilir, çerez kullanımından önce uyarı almayı isteyebilir ya da dilediği çerezleri devre dışı bırakma imkanına sahip olabilmektedir. Çerez ayarları kullanılan her cihaz için ayrı olarak yapılmaktadır. Cihaz üzerinden yapılan ayarlamalar o cihazın dahilinde olmak ile birlikte farklı cihaz kullandığında bu ayarlamaları geçerliliğini kaybetmektedir.
Chrome’da çerezlerin silinmesi;
Tarayıcı açıldıktan sonra ‘’Ayarlar’’ kısmından ‘’Gizlilik ve güvenlik’’ alanı seçilir. Buradan da’’ Çerezler ve diğer web siteleri’’ alanı seçilerek buradan kaldırılmasını istediğiniz çerezler seçilebilir. Çerez kaldırılmasının ardından site üzerinde kayıtlı olan bilgilerin silinecektir.
Firefox’da çerezlerin engellenmesi;
Tarayıcı menüsü içerisinden ‘’Ayarlar’’ kısmından ‘’Güvenlik Paneli’’ seçilir. Gelen sayfada yer alan ‘’Çerezler ve Site Verileri’’ alanında yer alan ‘’Verileri Temizle’’ butonuna tıklanır ve çerez kullanımı engellenmiş olmaktadır.
Safari’de çerezlerin engellenmesi; ‘’Ayarlar’’ kısmında yer alan Safari seçilir. Gelen adımda da ‘’Tüm Çerezleri Engelle’’ alanı seçildiği anda çerez kullanımını engelleyebilirsiniz.
Yalnız bilinmesi gereken bir durum var, çerez kullanımının engellenmedi sayfaların düzgün çalışmasını engelleyebilir.
Çerezler Ziyaretçiyi Nasıl Etkiler?
Çerez kullanımının ziyaretçi üzerinde genelde olumsuz bir etkisi olmayabilir. Yalnızca kayıt altına alınan bilgilerin farklı yazılımlar yolu ile üçüncü kişilerin eline geçmesi sorunu doğabilmektedir. Bu noktada da tarayıcı güvenlik önlemleri dereye girebilmektedir. Asıl sorun oluşturabilecek durumlar izleme çerezleri olabilmektedir. İzleme çerezleri ziyaretçinin sitede davranışlarının izlendiği durumlar için kullanılır. Burada ziyaretçinin sitede geçen süre dahilinde her hareketi kayıt edildiği için güvenlik sıkıntısı yaratabilir. Bunun dışında çerezler program dosyası ile işlem yapmıyor olmaları zararlı içeriklerle karşılaşma olanağı da ortadan kalkmaktadır.
Ziyaretçi Neden Çerez Kullanmak İstemiyor?
Sitelerde çerez kullanımı olmazsa olmaz etkiye sahip değildir. Site sahiplerini çerez kullanmaya iten en önemli neden ziyaretçileri tanımak ve haklarında bilgi aktarımını sağlamaktır. Fakat bu çerezlere maruz kalmak istemeyen kullanıcılar ile karşılaşılabilir. Bunun nedeni de çerez kullanımının ziyaretçi üzerinde öneriler yapmaya itmesi. Ziyaretçinin arama yaptığı konuların sıklıkla karşısında çıkarılması bir yerden sonra kullanıcıyı etkilemeye başlayabilmektedir. Bu durumlara maruz kalmak istemeyen kullanıcılar çerez kullanımına olumlu yaklaşmamaktadır.
Bunların dışında güvenliğin sağlanması durumunda da ziyaretçinin istemediği etkiler ile karşılaşılabilir.
Özellikle kullanılan takip çerezi ve izleme çerezlerinin ziyaretçinin bilgi güvenliğine etkileri olabilmektedir. Bu durumların oluşturabileceği zararlar da göz önünü alındığında ziyaretçiler çerez kullanımına karşı durabilmektedir.
