Son zamanların dijital arenada talep gören çalışmalardan biri olarak e-ticaret çalışmalarını söyleyebiliriz. Internet kullanan kişi sayısındaki artış, e-ticaretin yaygınlaşarak etki alanının büyümesine neden olmuştur. Bugün fiziksel mağazası olan pek çok işletme, sektörü fark etmeksizin e-ticaret yaparak satışlarını artırıyor. Ayrıca bölgesel etki ağını internetin gücü ile daha da genişletiyor. Peki, fizibilite çalışması nedir, fizibilite çalışmasının e-ticaret üzerindeki etkisi nedir?
Bu soruyu cevaplamadan önce bilmeyen okuyucularımız için fizibilite çalışması nedir, nasıl yapılır bunu açıklamaya çalışalım. Böylece fizibilite çalışmasının e-ticaretteki yerini anlarız. E-ticaret, işletmeler tarafından daha kazancı yüksek bir ticaret alanı olduğu için tercih edilir. Aslında satıcısına sunduğu avantaj, geleneksel ticarete kıyasla daha fazladır. Ancak bu durum, risk olmadığı anlamına gelmez. Bu nedenle işletmenizle ilgili kazanç ve risk durumunu analiz etmeli ve planlamalar yapmalısınız. Özellikle işletmeniz için yapacağınız yatırımlar, oluşturduğunuz projeler için ayrıntılı bir araştırma yapmalısınız.
Tam bu noktada fizibilite çalışması karşımıza çıkar. Peki fizibilite çalışması nedir?
Fizibilite Çalışması Nedir?
Kavram olarak ele aldığımızda fizibilite, yapılabilirlik anlamına gelir. Var olan ya da planlanan bir durumla ilgili yapılacak çalışmalarının yapılabilirliğinin belirlenmesi aslında fizibilite edilmesidir. Yani fizibilite çalışması, projeye karar vererek, bu proje ile ilgili ayrıntılı araştırma yapılması ve değerlendirilmesidir. Örneğin bir reklam çalışması hazırlayacaksınız. Bu reklam için bir plan hazırlamanız gerekir. Proje taslağını oluşturduktan sonra finansal ve teknik olarak bir araştırma yaparsınız. Daha sonra araştırma sonuçlarını değerlendirerek projenize uygunluğunu belirlersiniz. Oluşabilecek risk durumları hakkında önbilgi edinerek olası problemleri saptamış olursunuz.
Projenin oluşma fikrinden değerlendirme sürecine kadar geçen süre bize fizibilite çalışmasını verir. Böyleye yapmayı planladığınız projenin sizin için ne derece karlı olduğunu belirleyebilirsiniz. Eğer ki proje size kar sağlayabilecek nitelikte ise fizibil olarak ifade edilir. Hayata geçirmeyi düşündüğünüz projenin sizin için doğru olup olmadığını anlayabilirsiniz. Projenin uygulanabilirliğini belirlemede önemli bir işleve sahiptir. İşle ilgili fikrinizin bir proje olarak yapılabilirliğini size sunar.
Fizibilite çalışması, e-ticaret işletmeleri için özellikle pazarlama ve reklam çalışmalarında başvurulan bir çalışmadır. Bu çalışmaların yanı sıra organizasyon fikirleri için de yine kullanabilirsiniz. Bu sayede ortaya atılan fikirle ilgili ön hazırlık yaparsınız. Fikrin gerçekleşme sürecinde sizi ne gibi durumların beklediğini önceden öğrenmiş olursunuz.
Ancak şunu da eklemeden geçmeyelim. Fizibilite çalışması ile elde edilen fikrin yapılabilirlik derecesi %100 gerçek değildir. Değerlendirmeye aldığınız faktörlere göre fikrin yapılabilirliği değişir. Yani fizibilite yaptığınız fikrin proje olarak uygulamak için hızlı davranın. Yapılan çalışma ile uygulama arasına zaman girmesi, tekrar çalışma yapılmasına ihtiyaç duyabilir.
E-Ticarette Fizibilite Çalışması Nasıl Yapılır?
İnternetten alışveriş yapanların geçen gün daha fazla artış gösterdiği bir dönemdeyiz. Aynı zamanda e-ticaret ağını kullanan işletmelerin sayısında da yükselmeler meydana geliyor. Satıcıların sayısında yaşanan artış, rekabetin de yükselmesini beraberinde getirir. Rakiplerini geri planda bırakmak isteyen işletmeler, gerçekleştireceği projeler ile rakiplerinin önüne geçebilir. Bu nedenle e-ticarette fizibilite çalışmasının yeri büyüktür.
Sektör (Pazar) Değerlendirmesi
İşletmeniz için yapabileceğiniz ilk fizibilite çalışması sektör (pazar) değerlendirmesidir. E-ticarete başlamanız kazancınızı artırmak için yeterli değildir. Özellikle günümüzde rekabetin bu denli yükseldiği bir dönemde kendinizi müşteriye kabul ettirmelisiniz. Sektör değerlendirmesi ile işe başlayabilirsiniz. Burada kastettiğimiz nokta, rakiplerinizi taklit etmek değildir. Kendi pazar değerinizi oluşturmak için mutlaka rakiplerinizi değerlendirmelisiniz. Rakip değerlendirmesi için, bulunduğunuz sektörde öncü markalardan birkaç tanesini seçin. Yaptığı projeleri, pazarlama stratejilerini, ürün seçimini inceleyin. Hedef kitlesi ile nasıl etkili iletişim kuruyor, dikkat edin.
Sektör analizi yaparak kendi işletmenizin de değerlendirmesini yaparsınız. Diğer öncü firmalar ile kendi markanızı kıyaslayabilirsiniz. Bunun yanı sıra pazarda var olan rekabeti incelemelisiniz. Bunun için yapabileceğiniz ilk işlem fiyatlandırmadır. Satacağınız ürünün fiyatını belirlerken piyasada var olan fiyatlar üzerinde ayarlamanızı yapın. Daha yüksek ya da daha düşük fiyata satış yapmak sizi zarara uğratabilir. Bu nedenle sattığınız ürünlerin fiyatlarını piyasa değerine uygun olacak şekilde ayarlayın.
Ayrıca hangi ürünün hangi dönemde satışının daha fazla olduğunu belirleyin. Yanlış zamanda satılan ürün, alıcı tarafından istediğiniz ilgiyi görmez. Bu nedenle ürünlerin, uygun satış dönemlerini inceleyin. O dönemki reklam ya da pazarlama projelerini, sezonluk ürünler üzerinden gerçekleştirin.
Maliyet Araştırması
Finansal planlama, fizibilite çalışması içerisinde yer alan bir diğer çalışmadır. İşletmeniz için yapacağınız plan ya da projeleri gerçekleştirmek için belli bir sermaye miktarına sahip olmanız gerekir. Finansal gücünüz yeterli değilse, projeniz getirisi fazla olacak bir proje olsa bile gerçekleştiremezsiniz. Bu nedenle fizibilite çalışması içerisinde maliyet araştırması da yer alır. Ortaya atılan fikrin finansal olarak karşılığı, işletmenin gelir ve gider hesaplanması ve işletmenin finansal gücünün projeyi karşılama durumu, maliyet araştırması ile daha da netleşir.
İşletmenizin mali durumu, haftalar aylar ve yıllar bazında değişkenlik gösterebilir. İşletmenizin kasasında yer alan nakit paranın varlığı, yatırım dönemlerinde size büyük fayda sağlar. Hazırlanan projelerin her biri aslında işletmeniz için birer yatırım hamlesidir. Bu nedenle fizibilite çalışması yaparken, mevcut sermayenizi, gelir – gider harcamalarınızı ve proje için gereken finansal desteğin karşılanma durumu hakkında fikir sahibi olursunuz.
Hukuki Boyut
Ticaret ya da e-ticaretle uğraşan herkesin yükümlü olduğu bazı mevzuat ve sözleşmeler vardır. Özellikle e-ticaretle uğraşıyorsanız, web sitenizin kurulması ve sonrası için gerekli izin ve belgelerin alınması gerekir. Bu anlamda mağduriyet yaşamamanız için, doğru kaynaklardan süreci araştırmanızı ve problemsiz bir şekilde devam etmenizi tavsiye ederiz. Satıcı olarak sahip olduğunuz hakları tam olarak bilirseniz, ileride yaşanacak risk ve mağduriyet durumlarını da engellemiş olursunuz.
Aynı zamanda alıcıların haklarını bilmeniz, satış döneminde sizi kandırmaya çalışan alıcılara karşı doğru bir şekilde savunma yapmanızı sağlar. Hayata geçirmeyi düşündüğünüz projenin yasal boyutlarını araştırın ve sürecin yasal bir şekilde ilerlemesini sağlayın. Böylece projenizi hukuki mevzuatlara takılmadan gerçekleştirirsiniz.
Teknik Değerlendirme
Fizibilite çalışması yaparken, teknik kaynaklarınızın yeterli olup olmadığını incelemeniz gerekir. Bu teknik kaynakları, işletmenin sahip olduğu teknoloji, gerekli malzemeler, işletme için çalışacak insanlar vs. sahip olduğunuz teknik kaynaklardır. Tasarladığınız fikri proje haline getirten sonra, elinizdeki kaynaklar üretim için yeterli mi?
Üretim için kullanacağınız makineler yeterli donanıma sahip mi? Ya da üretimde kullanacağınız malzemeler ne durumda? Projenin uygulama kısmına geçilmesi sürecinde teknik değerlendirme yapmalısınız. Böylece elinizdeki teknik ekipmanın projeyi karşılayıp karşılamayacağını öğrenebilirsiniz.
Fizibilite Raporu Nedir?
Ortaya atılan proje fikri kabul edildiğinde proje için veri elde etmeye başlarsınız. Projenin gerçekleşme sürecinin ne kadar olacağı, finansal karşılığı, gerekli ekipmanların listesi gibi pek çok konuda araştırma yaparak elinizde ham bir veri oluşmasını sağlarsınız. Elde ettiğiniz bu verilerin rapor haline getirilmesi fizibilite raporudur. Hazırlanan fizibilite raporu yetkililere sunulur. Ancak fizibilite raporu hızlıca hazırlanarak oluşturulacak bir rapor değildir. Gerekli araştırmalar ayrıntılı olarak yapıldığından emin olmalısınız.
Fizibilite raporu, yukarıda saydığımız fizibilite çalışmaları yapıldıktan sonra hazırlanmalıdır. Detaylı olarak araştırılıp rapor edilen veriler, yetkililerin onayına sunulur.
