Dikey E-Ticaret Modeli Nedir?

E-ticaret sektörü rekabetin en yoğun yaşandığı alanlardan biridir. Firmaların da birçoğu bu alanda varlık göstermek için çalışmalara öncelik veriyor. Özellikle kullanıcı sayısının fazla olması ve değişen tüketici davranışları bu durumu tetikliyor. Tüketicinin artık öncelikli tercihlerinden birisi internetten ürün ve hizmet satın almaktır. Bu da e-ticarette rekabetin artmasında etkili olan sebeplerden birisi. Bir çok ürünü ve markayı bir arada bulma imkanı kullanıcıyı online alışverişe yönlendiriyor. Durum böyle olunca firmalar da bu düzene ayak uydurma yarışına girmiş durumda. E-ticarete yönelim gösterecek firmaların satış gerçekleştireceği ürünlerin çeşitliliği noktasında karşısına iki seçenek çıkıyor. Bunlardan birisi dikey e-ticaret modelidir. Bir diğeri ise yatay e-ticaret modelidir.

Bu yazımızda dikey e-ticaret modelini incelemeye çalışacağız. Dikey e-ticaret nedir? E-ticaret iş modellerinden birisi olan dikey e-ticaret modelinin özellikleri nelerdir? Dikey e-ticaretin avantajları ve dezavantajları nelerdir? Bu sorulara cevaplar aramaya çalışacağız.

Dikey E-ticaret Nedir?

Dikey e-ticaret, satışı yapılacak ürünlerin tek kategori ve ürün grubun seçilmesini kapsayan bir iş modelidir. E-ticarette satış gerçekleştirmek isteyenlerin tercih edecekleri iş modellerinden birisi olan dikey e-ticaret, yalnızca belirli ürünlere odaklı satış gerçekleştirmeye olanak sunar. Bu modelin tam tersi olan diğer bir seçenek ise yatay e-ticarettir. Yatay e-ticaret ve dikey e-ticaretin temel farklılıkları sahip oldukları ürün çeşitliliğidir. Yatay e-ticarette bir kısıtlama olmaksızın farklı kategori gruplarında ürün satışı gerçekleştirmek mümkündür. Dikey e-ticaret ise daha farklıdır. Bu iş modelinde firmaların belirli ürün grupları üzerinden satış gerçekleştirmek imkanı vardır.

Dikey e-ticaret farklı kaynaklarda niş e-ticaret olarak da karşımıza çıkar. Dikey e-ticarette belirli kategoriler dahilinde olmak koşulu ile farklı ürün gruplarının satışı yapılabilir. Örnek olarak kozmetik ürünlerinin satışını gerçekleştirecek olan firma kozmetik kategorisinin alt kategorisi olabilecek ürün gruplarının satışını gerçekleştirebilir. Bunun yanı sıra örneğin ayakkabı satışı gerçekleştirmez ya da giyim grubu ürünlerine yer vermez. Yatay e-ticaret iş modelinde ise kozmetik, giyim, ev yaşam, kitap gibi farklı kategorilerde ürün satışını gerçekleştirilebilir. Amazon yatay e-ticaret modelini tercih eden firmalara örnek olarak verilebilir. Amazon’un sitesinde farklı ürün gruplarının satışa sunulduğunu görmek mümkün. Kahve satışı gerçekleştiren firmaların yalnızca kahve ve türevlerini satması dikey e-ticarete örnektir. Bu gibi durumlar ise dikey e-ticaret iş modeline örnek sitelerdir.

Dikey E-Ticaretin Özellikleri Neler?

• Birden çok kategori ve ürün grubu üzerinden işlem gerçekleştirmeye oranla işler daha hızlı ve kolay yürür.
• Sektör analizi genel satış yapacak firmalara oranla daha kısa süreçte gerçekleşir
• Rekabet oranı genele hitap eden iş modeline oranla daha az olacaktır.
• Kısıtlı bir hedef kitlesine sahip olmak, onlarla iletişimde etkili olma imkanını sunar.
• Müşteriler ile birebir ilgilenebilir ve müşteri memnuniyeti sağlanabilir. Bunun en büyük artısı ise müşterilerin memnuniyetini çevresine dile getirmesi ile daha fazla potansiyel müşteri sayısına ulaşmaya imkan sunmasıdır.
• Fazla ürün çeşitliliğinin bulunmaması, fazladan stok elde bulundurmak gerektirmediği için depo maliyeti gibi ekstra maliyetler oluşmayacaktır. Bu noktada fazladan çalışan ihtiyacı da ortadan kalkacaktır.

Dikey E-Ticaret Modelini Kimler Tercih Etmeli?

E-ticarette varlık göstermek isteyen firmaların öncelikli belirleyeceği adım ürün çeşitliliği adımıdır. Dikey e-ticaret yapmak ve belirli kategoriler dahilinde çalışmalar gerçekleştirmek mi? Yatay e-ticaret yapmak ve farklı ürün grup ve çeşitlerini bünyesinde barındıran, daha geniş kitlelere hitap eden bir iş modeli mi? Bu iki seçenekten birisinin seçimine karar verilmesi gerekir. Hangi firmalar dikey e-ticaret iş modelini seçerse avantaj elde eder?

• Bünyesinde ürün çeşitliliği az miktarda olan firmalar
• Başlangıç aşamasında düşük maliyet ile çalışmaya başlamak isteyen firmalar
• Rekabet ortamı daha az olan alanlarda varlık göstermek isteyen firmalar
• Genel hedef kitlesine değil belirli bir hedef kitleye hitap edecek firmalar
• Stok fazlası, depo maliyetleri olmadan küçük çaplı satış gerçekleştirmek isteyen firmalar
• Küçük ve orta ölçekli işletmeler dikey e-ticaret modeli için uygun olan firmalardır.

Dikey E-Ticaretin Avantajları Nedir?

Dikey e-ticaret yapmak isteyen firmaların avantaj elde edecekleri başlıca konular;

• Düşük maliyet
• Müşteriler ile etkili iletişim
• SEO çalışmalarında kolaylık
• Daha kolay adaptasyon

Düşük Maliyet

E-ticarette ürün çeşitliliği arttıkça farklı masraflar açığa çıkacaktır. Bu duruma bağlı olarak, depo maliyetlerinden çalışanlara kadar ödeme yapılması gereken durumlar artış gösterecektir. Dikey e-ticaret modelini tercih eden firmalar, daha düşük maliyet ile işlerini yürütebilir.

Müşteriler ile Etkili İletişim

Müşteri memnuniyeti her zaman önceliğimiz olmalıdır. Geleneksel ticaret modeli de olsa e-ticaret iş modelleri de olsa fark etmeksizin müşteri davranışları önem arz eder. Bu anlamda belirli bir hedef kitleye hitap etmek ve isteklere geri dönüş sağlamak konusunda dikey e-ticaret daha fazla avantaj sunar.

Kolay Adaptasyon

E-ticaret rekabetin en yoğun yaşandığı sektörlerden birisidir. Dolayısıyla da bu alanda varlıklarını kanıtlamak için firmaların farklılık yaratmaları gereklidir. Dikey e-ticarette ise bu durum biraz daha azdır. Tek bir sektöre yönelik çalışma gerçekleştirileceği için sektörün isteklerini kavramak ve bu alanda çalışmalar yapmak daha kolaydır.

Optimizasyon Çalışmalarında Kolaylık

Optimizasyon adımları sitenin arama sonuçlarından müşteri çekmenin önemli adımlarıdır. Bu adım tüm ürünler için ayrı olarak yapılmasından dolayı da ürün ne kadar çok olursa işlemler o denli yoğun olacaktır. Dikey e-ticarette ürün çeşitlilik noktasında daha az ürünü barındırmasından dolayı da SEO işlemlerinde daha kolay bir akışa sahip olmaktadır.

Dikey E-Ticaretin Dezavantajları Nelerdir?

E-ticaret yapan firmaların dikey e-ticaret modelini seçmeleri ile karşılaşacakları dezavantajları başlıca;

• Müşteri trafiği
• Yönelimlerin değişmesi  
• Müşteriye Ulaşmak
• Kargo Ödemeleri

Müşteri Trafiği

Dikey e-ticarette yaşanılacak dezavantajlardan en önemlisi müşteri kitlesidir. Tek bir kategori üzerinden müşteriye hitap etmek müşteri trafiğinde etkili olur. Farklı kategorilerden ihtiyaçlara cevap vermek daha fazla müşteri trafiğini ürünlere çekmeyi sağlayacaktır.

Yönelimlerin Değişmesi

Trendler ve kullanıcı talepleri dönemsel olarak farklılık gösterebilir. Bugün ilgi odağı olan ürün grubu bir süre sonra hiç adından söz edilmeyenler arasında yer alacak şekilde olabilir. Bu da tek bir ürün çeşitliliği üzerinden satış yapan firmaların zararlı olacakları durumlardan biridir.

Müşteriye Ulaşmak

Hedef kitle satış yapmanın önemli adımlarından biridir. Bu noktada, e-ticarette tek bir yoldan müşteriye ulaşmaya çalışmak, farklı yöntemlerden müşteriye ulaşmaya oranla sıkıntılı olur. Dikey e-ticaret modelinde de firmaların karşılaşacağı sorunlardan biridir.

Kargo Ödemeleri

Yatay e-ticaret yapan firmalar farklı ürün grupları üzerinden satış yapar ve bu da kargo adımlarının daha sıklıkla yaşadıkları anlamına gelebilir. Dikey e-ticarette ise daha kısıtlı bir kitleye hitap edilmesinden dolayı daha az kargo aşamasından geçilir. Bu da maliyeti biraz daha fazlalaştırır.

Yatay E-Ticaret ile Dikey E-Ticaret Arasındaki Farklar Neler?

Dikey e-ticaret iş modeli ile yatay e-ticaret modelinin birbirlerine oranla aralarındaki farklılıklar;